Những điểm mù của Đầu tư mạo hiểm và câu chuyện của Rượu vang
ĐẦU TƯ MẠO HIỂM VÀ RƯỢU VANG
Đầu tư mạo hiểm (Venture Capital - VC) ẩn chứa cực kỳ nhiều điểm mù. Không dễ định giá một startup, không dễ hình dung tương lai của startup đó, doanh thu mờ mịt mà chi phí thì chồng chất,… Các quỹ đầu tư mạo hiểm chịu nhiều ảnh hưởng từ các chu kỳ kinh tế. Các chu kỳ kinh tế rất khó dự đoán và vòng đời các quỹ lại kéo dài. Do đó, đa số các nhà đầu tư vào các quỹ mạo hiểm (Limited Partner - LP) có xu hướng tìm cách xác định các quỹ VC tốt nhất trên thị trường. Chúng ta hay gọi các quỹ VC này là “nhóm 25% dẫn đầu” (first quartile fund managers).
Cách tiếp cận này khá giống với ngành sản xuất rượu vang.
Có một thuật ngữ tương đồng của cả hai ngành là “vintage year”. Đối với rượu vang, vintage year là thời điểm mà nho được thu hoạch. Rượu ngon hay không tùy vào điều kiện thời tiết và nhiều thứ khác liên quan đến vụ mùa của năm đó. Vintage year của ngành VC là năm mà quỹ hình thành và bắt đầu đầu tư. Hoạt động đầu tư của quỹ có thơm ngon như chai rượu hay không cũng liên quan nhiều đến vintage year.
Để chọn được một chai rượu vang ngon, LP có thể bắt đầu với một danh sách vintage year. VC cũng có những năm đầu tư hiệu quả và những năm đầu tư thảm hại. Đôi khi cũng khó có thể khẳng định năm nào là tốt cho tới khi nho bắt đầu chín và đôi khi việc quan sát thời tiết, hỏi thăm hàng xóm, tham khảo chuyên gia nông nghiệp cũng giúp ích ít nhiều. Tuy nhiên, một LP mát tay thường là những người nếm rượu lâu năm và đủ kiên nhẫn để hình thành cho mình một khẩu vị chuẩn. Và rõ ràng một thương hiệu rượu vang chất lượng sẽ tồn tại lâu dài. VC cũng vậy.
Sự khác biệt của các loại tài sản thông thường và các quỹ VC cũng giống như sự khác biệt giữa việc trồng bắp và trồng nho làm rượu. Trong khi một mảnh đất ở Tiền Giang có thể luân canh lúa và bắp thì một vườn nho ở Chianti chỉ để trồng nho thôi và thu hoạch trong nhiều năm. Ví dụ như The Lamole di Lamole Estate ở Chianti hình thành năm 1945 có nhiều vườn nho với vòng đời trung bình là 25 đến 30 năm. Vườn lâu nhất là Il Prato 74 năm. Các quỹ VC cũng như vườn nho, chỉ nên và có thể trồng một loại cây là cây “startup” thôi. Và các LP của các quỹ VC cũng cần có tầm nhìn dài hạn và sự kiên nhẫn của người nông dân trồng nho. Cho dù thị trường đầu tư vào VC trong một năm cụ thể có hấp dẫn hay rủi ro đến mấy thì phải luôn nhớ rằng rào cản gia nhập thị trường VC và chi phí chuyển đổi luôn rất cao.
Là người trồng nho kinh nghiệm, trong một số thời điểm nhất định, dù LP có thể nắm chắc hoặc ít nhất tin tưởng là mẻ rượu vang sắp tới sẽ đem lại nhiều lợi nhuận thì việc tập trung vào quá trình sản xuất rượu cũng cực kỳ quan trọng. LP cần lựa chọn và duy trì những chai rượu (fund managers) tốt nhất cũng như loại bỏ những chai dở (hoặc cũng có thể đem đi nhuộm vải hay ướp thịt).
Cũng như trong ngành VC, có những năm rượu ngon và những năm rượu dở. Người nông dân không bao giờ biết trước được năm nào nho cho rượu tốt và năm nào chỉ có thể dùng làm giấm thôi. Do đó, để đảm bảo lợi nhuận tốt nhất trong giới hạn nguồn lực của mình, như người nông dân, các LP phải canh tác tất cả các năm. Bởi vì, số liệu lịch sử và kinh nghiệm vụ mùa đã chỉ ra rằng những năm được mùa sẽ giúp cân bằng những năm thất bát. Tất cả nông dân trồng nho đều đồng tình với cách tiếp cận này. Và cách tiếp cận này dẫn tới một các ước lượng lợi nhuận trung bình cho tất cả vụ mùa. Lợi nhuận đó chỉ có thể được đo lường và cải thiện trong một thời gian dài cũng với việc nắm bắt những điều kiện thời tiết, thổ nhưỡng, thị trường khác nhau. Các LP kinh nghiệm đều đồng tình rằng bất cứ ý tưởng nào nhằm cải thiện tiến trình đầu tư vào ngành VC chỉ có thể xuất hiện sau một vài năm.
Nếu như kỹ thuật canh tác nho và làm rượu nho đã trải qua hàng ngàn năm thử nghiệm, sửa sai và cải tiến để có ngày hôm nay thì chiến lược đầu tư vào các VC cũng cần một quá trình tương tự bao gồm nhiều nỗ lực, kiên nhẫn và sáng tạo.
Vietnam còn thiếu nhiều nông dân trồng nho (LP) chất lượng và sẽ có thể không bao giờ đủ chất lượng nếu chúng ta không đủ kiên nhẫn, không đủ luyện tập và học hỏi từ những vườn nho chuyên nghiệp hơn.
…Đó là còn chưa bàn tới giống nho…